Betekenis: aardgas- of aardoliewinning uit schalie. De Nederlandse term voor fracking, putstimulatie, onthult enigszins de werkwijze. De boorput wordt onder hoge druk volgepompt met water, zand en chemicaliën waarna door middel van explosies het winningsproces op gang wordt gebracht. U kunt zich voorstellen dat dit alles niet best is voor het milieu.
Auteur: Jesse Putgruijs
schalie
Betekenis: sedimentair gesteente bestaande uit geharde, samengeperste klei. In schalie treft men vaak fossielen aan.
tjolken
Betekenis: het nuttigen van een drinkpakje Tjolk. Dit zuiveldrankje werd in 1977 voor het eerst op de Nederlandse markt gebracht in de smaken aardbei, banaan en chocolade. Indertijd was het werkwoord tjolken een neologisme, een nieuw gevormd woord.
In Rotterdam deed dit woord destijds ook wel de ronde in de betekenis van masturberen.
dystopie
Betekenis: afschrikwekkend toekomstbeeld, antiutopie; een samenleving met louter akelige kenmerken. Dystopie is een populair genre in de literatuur, films, series en games. De thema’s hebben veelal betrekking op oorlog, onderdrukking, pandemieën, criminaliteit, verregaande overheidsbemoeienis, verregaande sociale controle en controle door robots en computers.
Voor meer informatie aangaande dit onderwerp kunnen wij u van harte de dystopische toekomstroman 1984 van George Orwell aanbevelen.
technocratie
Betekenis: beheersing van de maatschappij door de techniek en de technici.
sciëntisme
Betekenis: geloof in de wetenschap.
De opvatting dat alleen de (natuur)wetenschappen tot waardevolle kennis over de wereld leiden en dat filosofie alleen zinvol is als ze de wetenschappelijke methode hanteert. Alternatieve kennisbronnen zoals kunst, godsdienst of intuïtie worden als zinloos van de hand gewezen.
quisling
Betekenis: verrader, collaborateur. Eponiem, naar de Noorse fascistische politicus Vidkun Quisling (1887-1945) die in het door de Duitsers bezette Noorwegen van 1942 tot het einde van de Tweede Wereldoorlog minister-president was. Zijn naam is in diverse talen synoniem geworden voor ‘landverrader’,
fabuleren
Betekenis: verzinsels vertellen. In de medische wetenschap is dit fenomeen bekend als ‘confabuleren’, een neuropsychologische aandoening waarbij iemand evident gefantaseerde verhalen vertelt in de overtuiging dat de verhalen op waarheid berusten.
Fabuleren komt overigens in de beste kringen voor: ‘Wie luistert er naar een belerend lesje van een minister die ooit fabuleerde dat hij bij Poetin in een datsja zat?’ (Volkskrant, 12 februari 2018)
luppen
Betekenis: klappen. ‘Een paar luppen voor je smoel krijgen’. Luppen wordt ook gebruikt als werkwoord, dan betekent het knokken.
En bij marine betekent “we zijn gelupt”: we zijn belazerd.
louche
Betekenis: onguur, verdacht.
Louche types ‘ongure personen’ [1914; Groene Amsterdammer], een louche herberg [1923; Groene Amsterdammer], een louche website [2021; Het Parool].