Betekenis: fiets met vrijwiel, het achterrad kan vooruitdraaien zonder dat de tandraderen zich bewegen.
Het wieltje op de naaf van de achteras van een fiets waardoor het achterwiel kan doorlopen zonder dat de trappers meegaan.
Categorie: vergeten
Vergeten woorden zijn woorden die zo weinig (meer) gebruikt worden dat ze simpelweg vergeten zijn. Met een mooi woord spreken wij van retrologismen.
Van Dale noemt retrologismen abusievelijk verdwijnwoorden. Het is nooit de bedoeling van een woord om te verdwijnen of vergeten te worden. Behalve als het verboden woorden zijn natuurlijk. Maar die worden in de regel het lastigste vergeten.
jakhalzen
Betekenis: de kost bij elkaar scharrelen.
Betekent ook wel: hunkeren.
pikken
Betekenis: kleven
galgenlapper
Betekenis: 18e-eeuws scheldwoord om een inwoner van Leeuwarden mee aan te duiden.
Mutte jum’es luustere! Dan sa’k jum fertelle, hoe ’t de Liwwadders an har bijnaam fan ‘galgelappers’ komen binne. Eertieds hadden alle steden in Friesland, en oek de groatere dorpen daar ’t rechthuus fan ’e grietenij ston, it recht fan galg en rad, sô as dat toen hiette. Met andere woarden: in die plakken mochten en moesten kriminelen, moardenaars, branstichters en andersoartig gespuus, foor sôver a’t se daar, of in ’e onderhoarichhied fan die plakken hun misdaden begaan hadden, oek ophongen wudde an’e galg.
uitzet
Betekenis: al datgene wat een meisje aan kleding, linnengoed enzovoorts ten huwelijk meebrengt.
Een geheel andere betekenis van dit woord is: sterk bier.
smartlap
Betekenis: sentimenteel lied.
smartlap (1960)
levenslied
Het woord smartlap komt begin jaren zestig op, ter aanduiding van een zeer sentimenteel levenslied. De oorsprong van het woord is niet helemaal zeker – misschien is het verzonnen door cabaretier Alex de Haas (1896-1973) – maar het lijkt gevormd naar analogie van het Duitse Schmachtfetzen, met dezelfde betekenis: ‘sentimenteel lied’. Aanvankelijk heeft het woord een ongunstige strekking – het sentiment zou vals zijn – maar in de jaren zeventig raken naam en genre in bredere kring geaccepteerd en gewaardeerd. Enkele zeer bekende smartlappen zijn: ‘Ach vaderlief, toe drink niet meer’ (Johnny Hoes, 1958 – gezongen door de Zangeres Zonder Naam), ‘Zuiderzeeballade’ (Joop de Leur en Willy van Hemert, 1959), ‘Huilen is voor jou te laat’ (Pierre Kartner, 1970 – uitgevoerd door Corry en de Rekels), ‘Manuela’ (Nederlandse vertaling door Ton Bos en Pierre Kartner, 1970 – gezongen door Jacques Herb), en ‘De vlieger’ (André Hazes, Tony Leroy en Nico Haak, 1977).Jaarwoordzoeker Onze Taal
postspaarbank
Betekenis: eene spaarbank, onder beheer der posterijen, waarin men door tusschenkomst van alle postkantoren gelde ter bewaring geven kan.
pejeratie
Betekenis: eedbreuk, meinedigheid, meineed doen.
verwittigen
Betekenis: doen weten.
ortologie
Betekenis: kunst om zich juist, wel uit te drukken.