Betekenis: scherpe, schijnbaar ongerijmde tegenstelling.
Bijvoorbeeld: gematigd extremisme, oudere jongere, werkvakantie, vloeibaar gas, levend lijk, oorverdovende stilte, oud nieuws.
Tag: Genootschap onze taal
knevelarij
Betekenis: afpersing; het opzettelijk (ten onrechte) opeisen van betalingen door ambtenaren.
Knevelarij is een ambtsmisdrijf.
mombakkes
Betekenis: (gek) masker.
Mombakkes is een samenstelling die in de zeventiende eeuw gevormd is uit mom en bakkes.
Bakkes betekent ‘gezicht’.
Een mom was een gemaskerde persoon of het masker zelf. In vermommen ‘verkleden’ zit hetzelfde mom, evenals in de uitdrukking onder het mom van.
encanailleren
Betekenis: zich inlaten met mensen met een twijfelachtige reputatie, rang of stand; omgaan met mensen beneden zijn stand.
Encanailleren is afgeleid van het Franse canaille dat ‘gepeupel’ betekent.
Stuk voor stuk denkers die zich geëncanailleerd hebben met het fascisme en met obscure religies, mystiek of paranormaliteit. Wat ze gemeen hebben, is hun afkeer van de moderniteit, het liberalisme en de centrale positie die daarin aan de mens wordt toegekend.
Het veelkoppige monster van Amerikaans rechts (René ten Bos, Vrij Nederland, 15 augustus 2017)
plachten
Betekenis: gewend zijn iets de doen.
Placht is verleden tijd van plegen in de betekenis van ‘de gewoonte hebben om…’. Het voltooid deelwoord, geplogen, is lang geleden uit onze taal verdwenen.
Albert Einstein placht te zeggen: mijn vrouw begrijpt me niet..
knijpkat
Betekenis: zaklantaarn met handaangedreven dynamo.
Erg populair in de Tweede Wereldoorlog.
loftuiting
Betekenis: lof rondbazuinen, iemand grote complimenten maken, het uitbundig prijzen van iemand.
broodzakkie
Betekenis: Amsterdamse prostitutieterm voor iemand die in de vroege ochtend, alvorens naar het werk te gaan, nog gauw een prostituée komt bezoeken.
spork
Betekenis: lepelvork.
ankeiler
Betekenis: een ankeiler is een inhoudsverwijzing op de voorkant van een tijdschrift of krant die de lezer moet prikkelen om het artikel waarnaar verwezen wordt te lezen.
Tegenwoordig spreekt men liever van «teaser».
Als op het omslag van een willekeurig roddelblad vermeld wordt dat prinses Beatrix een nieuwe liefde heeft kunt u er vergif op innemen dat zij zich een nieuw hondje heeft aangeschaft. Maar dat ontwaart u pas thuis, als u het blaadje al gekocht heeft.
