Wikipedia - ARGOT

backroniem

Betekenis: wanneer een bestaand woord een acroniem wordt, maar pas nadat het woord is verzonnen. Denk hierbij aan de Bob reclame, gericht op het stoppen van rijden onder invloed. Bob was oorspronkelijk gewoon bedoeld als naam, maar werd al snel opgepakt als backroniem voor ‘Bewust Onbeschonken Bestuurder’.

Soms gaat het ook om een bestaand acroniem wat een nieuwe betekenis krijgt omdat het dan makkelijker te onthouden is of omdat de oorspronkelijk betekenis is verouderd. Denk bijvoorbeeld aan de acroniem R.I.P. (requiescat in pace) wat als backroniem ook ‘rest in peace’ betekent.

Het backroniem Bob is nu ingeburgerd in de Nederlandse taal.

acroniem

Betekenis: een afkorting die wordt uitgesproken als een woord.

In het Nederlands zijn tal van acroniemen aanwezig zoals havo (hoger algemeen voortgezet onderwijs), HEMA (Hollandsche Eenheidsprijzen Maatschappij Amsterdam) en de VAR (video assistant referee of, voor de ouderen onder ons, de verklaring arbeidsrelatie).

Let op: niet alle afkortingen zijn acroniemen. Bij een acroniem moet elke letter een apart woord voorstellen. Benelux (België, Nederland, Luxemburg) en COVID-19 (coronavirus disease 2019) zijn dus geen acroniemen, maar lettergreepwoorden.

stereoscoop

Betekenis: soort bril waarbij je een afbeelding met diepte scherp en met beiden ogen kunt bekijken ongeacht de afstand van de afbeelding tot de ogen.

Ontwikkeld in de 1830’s.

Oudere Holmes stereoscope; de meest populaire stereoscoop in de 19de eeuw.

Modernere stereoscoop met bijbehorende dia’s.

caleidoscoop

Alternatief: kaleidoscoop.

Betekenis: samentrekking van drie oudgriekse termen: ‘kalos’, mooi, ‘eidos’, vorm ofwel gestalte, ‘skopein’, kijken.

Spiegelende veelhoekige buis met aan één zijde kleurige voorwerpen en aan de andere zijde een kijkopening. De buis is aan het uiteinde afgesloten met doorzichtig materiaal en gevuld met twee spiegels die over de hele lengte van de buis lopen. Door het deel met de gekleurde objecten naar het licht te richten kan men symmetrische mandala-achtige patronen bewonderen, die door het schudden van de buis weer veranderen. Uitgevonden in 1816 door de Schotse natuurkundige David Brewster.

Nog altijd te koop op de welbekende webshops voor een prikkie.

camera obscura

Betekenis: een donkere ruimte waar in één van de wanden een gaatje is aangebracht. Het licht wat hierdoor naar binnenkomt toont een afbeelding van de buitenwereld op de tegenoverliggende wand. Net als wanneer je tegenwoordig een afbeelding met een lens maakt, wordt de buitenwereld ondersteboven getoond. Wanneer de achterwand van de camera obscura doorzichtig is (bijvoorbeeld met matglas) dan is de afbeelding te zien.

De eerste camera obscura werd ontwikkeld door Abu Ali al-Hasan ibn al-Haytham (Basra, 965 – Caïro, ±1040). Voordat dit zich door ontwikkelde tot het fototoestel (waarbij de afbeelding ook vastgelegd kon worden), was de camera obscura voornamelijk een kermis attractie. Kunstschilders maakten echter ook gebruik van de camera obscura.

Voorbeeld van een camera obscura; Camera Obscura, Catalogue, William Y. McAllister, New York, c. 1890

ticker-tapeparade

Betekenis: een methode om personen in te huldigen in Amerika (oorspronkelijk New York). Degene die gehuldigd worden, rijden dan door de stad in een parade, terwijl er van hoge gebouwen papieren snippers naar beneden worden gegooid.

In den beginne (tot 1960) werd hiervoor de ticker-tape gebruikt: een soort ponsband die door de (tikkende!) telegraaf bedrukt werd. Hier was meer dan genoeg gebruikt materiaal van beschikbaar om naar beneden te gooien (en daarmee te reduceren tot afval). Tegenwoordig gebruikt men confetti.

Ticker-tapeparade ten ere van prinses Beatrix in New York in 1959.

Ponsband

Betekenis: papieren band met gaatjes. Deze gaatjes zijn zo aangebracht dat zij informatie bevatten die weer leesbaar is voor computers, maar ook voor draaiorgels en weefgetouwen. Was vroeger een gangbare informatiedrager in plaats van floppy’s, Cd’s en USB-sticks.

Tag: Wikipedia